Helaas komen hartproblemen best vaak voor bij katten. De meest voorkomende hartziekte bij katten is hypertrofische cardiomyopathie – oftewel HCM. HCM is een erfelijke aandoening van de hartspier (myocardium) waarbij de hartspier van de linker kamer zodanig gaat verdikken (hypertrofie) dat de functie van het hart vermindert en het hart niet meer voldoende bloed in het lichaam kan pompen.
Meer informatie over de bouw en functie van het hart van je kat vind je hier.
Een verdikte hartspier van de linker kamer kan ook veroorzaakt worden door onderliggende ziektes zoals hoge bloeddruk (hypertensie) of een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie). Het is dus ook belangrijk om deze onderliggende ziektes uit te sluiten voordat de aandoening HCM genoemd kan worden.
Welke katten krijgen HCM?
Sfynxen hebben helaas een verhoogde kans op HCM
Eigenlijk kan elke kat, op elke leeftijd, HCM krijgen. Het is wel zo dat jonge katers (2-6 jaar) een hoger risico lopen op het krijgen van HCM. Ook zijn er bepaalde rassen die meer kans hebben op
deze hartspierziekte. Voorbeelden hiervan zijn onder andere de Maine Coon, de Ragdoll, de Sfynx, de Britse Korthaar en de Noorse boskat.
We weten helaas niet precies hoe vaak HCM voorkomt, wel dat het relatief veel is. Waarschijnlijk ligt het percentage ergens tussen de 7-15% van alle katten. Bij de mens komt HCM ook voor, maar dan veel en veel minder (0.2%).
Wat gebeurt er in het hart van een kat met HCM?
Normaal hart versus hart met HCM
Doordat de hartspier van de linker kamer verdikt, wordt de wand van de kamer stijver en wordt de beschikbare ruimte binnenin de kamer kleiner. Het hart kan niet meer zo goed uitzetten tijdens de ontspanningsfase (diastole – vulling van het hart). Er is nu dus niet meer genoeg ruimte in de linker kamer. Niet al het bloed dat vanuit de longen via de linker boezem de linker kamer in wil, kan opgevangen en weggepompt worden. Hierdoor loopt de druk in het linker hart op (er ontstaat een soort file). De linker boezem gaat werken als een stuwmeertje. Het bloed dat niet direct de linker kamer in kan wordt als het ware bewaard in de linker boezem.
In eerste instantie zal de linker boezem gaan vergroten om deze extra druk op te vangen, maar uiteindelijk kan de linker boezem niet verder vergroten. Ook in de linker boezem zal de druk nu gaan oplopen. Het bloed dat vanuit de longen komt kan nu niet goed meer weg. Uiteindelijk zorgt dit voor vocht in de longen (long oedeem) en vocht achter de longen. Zodra dit gebeurt, wordt je kat benauwd en is hij/ zij in hartfalen.
Let op: het hebben van HCM is NIET hetzelfde als het hebben van hartfalen. HCM kan heel lang hetzelfde blijven, waarbij het hart het allemaal nog goed aan kan. Sommige katten met HCM zullen nooit in hartfalen gaan, bij andere katten gaat het proces erg snel en treedt hartfalen heel snel op.
Waarom hebben sommige katten met een hartziekte een hartruis, maar andere niet?
Doordat de wand van het hart verdikt, kan het zijn dat de kleppen tussen de linker boezem en de linker kamer niet goed meer sluiten. Hierdoor kan je teruglekken krijgen van bloed van de kamer naar de boezem. Deze lekkage kan je met een stethoscoop horen als een hartruis.
Let op: niet alle katten met HCM hebben een hartruis (want – geen lekkage, geen ruis) en niet alle katten met een hartruis hebben HCM. Er zijn namelijk nog een aantal andere redenen om een hartruis te hebben.
Wat zie ik aan mijn kat?
Zolang je kat alleen een verdikte hartspier heeft, maar nog geen hartfalen, merk je niets aan je kat. Bij lichamelijk onderzoek kan de dierenarts soms een hartruis horen.
De meeste eigenaren weten dus ook helemaal niet dat hun kat HCM heeft, totdat hij in hartfalen gaat. Dit gaat meestal heel plotseling.
Zodra je kat hartfalen krijgt, kunnen er de volgende verschijnselen optreden.
- Benauwdheid: dit kan veroorzaakt worden door vocht in de longen (longoedeem) en/of vocht achter de longen. Benauwdheid kan gezien worden als een snellere ademhaling en/of een moeilijkere, diepere ademhaling. Soms kan je kat zelfs zo benauwd worden dat hij/ zij met open bek gaat ademen. Let op: een benauwde kat is echt een spoedgeval! Ze kunnen namelijk zo benauwd worden dat ze stikken.
- Flauwvallen
- Plotseling overlijden
- Plotselinge verlamming van de achterpoten (of de voorpoot).
Lichamelijk onderzoek kan helpen in de diagnose
Hoe kan onderzocht worden of mijn kat HCM heeft?
Lichamelijk onderzoek
Bij lichamelijk onderzoek is zoals gezegd soms een hartruis te horen. Soms kan er een onregelmatige hartslag te horen zijn bij het beluisteren van het hart. Als je kat in hartfalen is zijn er meestal
ook afwijkingen te horen bij het beluisteren van de longen en ziet de ademhaling er afwijkend uit.
Bloedonderzoek
Sinds enige tijd is er een bloedonderzoek dat soms kan helpen om te bepalen of je kat een mogelijk een hartprobleem heeft of niet. Deze test wordt ook bij mensen veel ingezet, bijvoorbeeld als mensen pijn op de borst hebben. De test heet “NT-proBNP”, een afkorting van N-terminal pro-B type natriuretic peptide. In het kort neemt de hoogte van dit stofje in het bloed toe bij het uitrekken van de hartspier en bij toenemende stress van/ op de hartspier.
Bloedonderzoek kan helpen in de diagnose
Op dit moment kan de NT-proBNP test bijvoorbeeld gebruikt worden om te kijken of het hart mogelijk wel of waarschijnlijk niet de oorzaak is van benauwdheid bij je kat. Er zijn namelijk ook een aantal andere redenen om plots benauwd te zijn, zoals bijvoorbeeld astma. Zoals je je kan voorstellen is de behandeling van astma anders als die van hartfalen. Ook kan de test gebruikt worden om te kijken of een gehoorde hartruis veroorzaakt wordt door een achterliggend hartprobleem, of dat de ruis een andere oorzaak heeft.
Let op: als de NT-proBNP waarde verhoogd is, is het altijd nodig om vanuit hier verder te gaan kijken om te zien wat er precies mis is met hart. Daarbij zijn er een aantal andere ziektes die soms een verhoging van de NT-proBNP kunnen geven, zoals een hoge bloeddruk.
Genetisch onderzoek
Bij mensen is bekend dat HCM genetisch is bij een deel van de mensen en er zijn meer dan 450 verschillende mutaties bekend. Ook bij de Ragdoll en de Maine Coon is er een mutatie gevonden. Er zijn momenteel dan ook 2 rasspecifieke genetische testen op de markt, 1 voor Maine Coons en 1 voor Ragdolls. Helaas werken deze testen niet goed genoeg.
Je zou denken namelijk dat het vinden van de mutatie betekent dat HCM bij deze katten eruit gefokt kan worden. Echter, het is niet zo zwart-wit:
- Een deel van de katten met de mutatie krijgt nooit HCM
- Een deel van de katten zonder mutatie krijgt toch HCM
Dit is op zich niet heel verrassend. Als er bij mensen meer dan 450 mutaties bekend zijn die HCM kunnen geven, zou het eigenlijk best raar zijn als er bij de Maine Coon of de Ragdoll maar 1 verantwoordelijke mutatie zou zijn.
Röntgenfoto’s
Röntgenfoto’s zijn sinds de komst van de echografie minder belangrijk geworden. Echografie is nu eenmaal beter om de grootte van de verschillende delen in het hart in te schatten en ook om de wanddikte te bepalen.
Röntgenfoto’s worden nu eigenlijk met name ingezet om de gevolgen van hartfalen op te sporen, zoals longoedeem (vocht in de longen) en/of vocht achter de longen.
Echocardiografie
Echocardiografie (echo van het hart) is een essentiëel onderdeel van het onderzoek bij katten met hartklachten/ die verdacht zijn van hartklachten. Er worden met behulp van geluidsgolven afbeeldingen van het hart gemaakt. De hartspier, kamers en boezems zijn goed te zien, maar ook kleinere delen zoals de hartkleppen kunnen worden beoordeeld.
Echocardiografie is echt een vak apart en niet iets wat elke dierenarts kan. Naast veel kennis is er ook een goed echo apparaat nodig, met speciale echo probes.
Een echo kan in de meeste gevallen bij de wakkere kat worden uitgevoerd, het doet namelijk geen pijn. Het enige is dat de kat aan twee kanten achter de voorpoten geschoren wordt. Tevens moet hij/ zij even op de linkerzij en even op de rechterzij liggen. De probe wordt in de oksel geplaatst om tussen de ribben door te kunnen kijken. Er worden verschillende views gemaakt.
Hele benauwde katten worden soms rechtop zittend (kort) geëchood, hierbij vindt er dan geen volledige echo plaats. Normaal gesproken duurt het onderzoek circa 30-40 minuten.
Hoe kan mijn kat met HCM behandeld worden?
HCM kan niet worden genezen.
Behandeling van katten zonder klachten
Bij katten bij wie via een bijvoorbeeld een screening is vastgesteld dat ze HCM hebben, is er nog veel discussie over de behandeling.
Misschien dat het nuttig is om anti-stolling medicatie (clopidogrel) toe te dienen als de linker boezem atrium erg vergroot is. Sommige dierenartsen schrijven een beta-blokker (atenolol) voor in dit stadium. Het is echter heel belangrijk om je te realiseren dat tot nu toe helemaal niet bewezen is dat het geven van deze medicatie zorgt voor een langere overlevingsduur van je kat. Daarbij kan het langdurig geven van medicatie stressvol zijn voor zowel kat als eigenaar.
Behandeling van katten met klachten
Katten die door hun HCM uiteindelijk in hartfalen gaan, zullen wel behandeld moeten worden.
De behandeling bestaat uit:
Medicijnen kunnen helpen in de behandeling van hartfalen
- Vochtafdrijvers (furosemide). Dit medicijn zorgt voor de afdrijving van vocht in de longen (longoedeem). Te veel furosemide kan schadelijk zijn omdat je kat dan uitdroogt en een te laag kalium gehalte krijgt. Te weinig furosemide zorgt ervoor dat je kat nog steeds longoedeem heeft.
- Anti-stolling (clopidogrel). Hiermee probeer je te voorkomen dat je kat een stolsel krijgt.
Bij heel acuut, ernstige hartfalen kan het nodig zijn om je kat tijdelijk op te nemen. In de kliniek kan je kat dan extra zuurstof krijgen via een zuurstofkooi. Als er vocht achter de longen aanwezig is kan dit afgezogen worden, zodat je kat wat minder benauwd wordt. Vocht in de longen kunnen we niet afzuigen, maar alleen behandelen met furosemide.
Alle andere mogelijke therapieën zijn NIET bewezen bij de kat.
Let op: hoe naar het ook klinkt, het kan ook een hele reële optie zijn om een kat met hartfalen in te laten slapen. Zeker als je kat heel benauwd is, is dit vreselijk naar en stressvol voor je kat. Ik kan er dan ook helemaal achterstaan om in zo’n situatie te kiezen voor euthanasie.
Vooruitzichten
De vooruitzichten van HCM variëren enorm. Katten zonder klachten kunnen vele jaren leven, zeker als ze slechts een milde over matige vorm van HCM hebben. De vooruitzichten voor een ernstige vorm van HCM is slecht (maanden). Ook de vooruitzichten voor een kat met hartfalen zijn slecht (weken tot maanden). Helaas zijn de vooruitzichten voor katten met een stolsel in hun bloedvat over het algemeen niet goed.